The Last Dinner Party klinkt een beetje als ABBA in rockformaat. En frontvrouw Abigail Morris heeft – zo jong als ze is – een formidabel charisma.

Deze week werden de nieuwe KNMI klimaatscenario’s aan demissionair minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat overhandigd. Die geven de bandbreedte aan waarbinnen het Nederlandse klimaat zich waarschijnlijk zal ontwikkelen, o.a. afhankelijk van de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Ruwweg is de uitkomst: winters worden natter en zomers worden droger. De mate waarin hangt af van de […]

PJ Harvey stond afgelopen vrijdag in Paradiso. Een NRC-recencent sprak over een ‘huiveringwekkend mooi concert’. Afijn, oordeelt u zelf.

De roekeloosheid van Netanyahu heeft Israël tot oorlog gebracht ‘Hamas, een ‘kleine’ terreurorganisatie, heeft de naaktheid van Israël, een regionale supermacht, blootgelegd. Hoewel het falen in de eerste plaats te wijten is aan de militaire inlichtingendienst en de veiligheidsdienst van Shin Bet, zal premier Benjamin Netanyahu zijn handen niet in onschuld kunnen wassen.’ Dit schrijft […]

Vorige week dinsdag stemde de Tweede Kamer over de amendementen ingediend bij de ‘spreidingswet’. Officieel: Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen. Het ging uiteindelijk om 15 amendementen, waarvan er slechts drie zijn aangenomen. Morgen wordt er gestemd over de wet zelf. Omdat een voor de SP belangrijk amendement is aangenomen (103 stemmen voor, 45 tegen), […]

Zegt de naam Heather Nova u nog wat? Nadat ze midden jaren negentig doorbrak met het album Oyster raakte ze na de eeuwwisseling min of meer uit beeld. Ze is echter altijd muziek blijven maken. Niet bijzonder spannende muziek, maar desalniettemin.

In 1968 bracht documentairemaker Les Blank de film The Blues Accordin’ to Lightnin’ Hopkins uit. Hij zou daarna nooit meer films maken voor het bedrijfsleven. Blank verwierf bekendheid met zijn films over traditionele Amerikaanse muziek, niet alleen blues en folkmuziek, maar ook ‘Old Time’ uit de Appalachen, Tejano, Polka, Tamboeritza en traditionele Hawaiiaanse muziek. Daarnaast […]

Het optreden van Karneades toont dat er in Rome weerstand kon zijn tegen de Griekse filosofie. Tegelijk adopteerden de Romeinen uit de Griekse filosofie wat hun van pas kwam. Als het bijvoorbeeld ging om de natuurwetenschappen stonden de Romeinen open voor Griekse ideeën. In de tweede eeuw v.Chr. ontstond een breed gedragen consensus over de wijze […]

In de Duitse deelstaten Hessen en Beieren zijn a.s. zondag Landtagswahlen. De resultaten van deze verkiezingen zullen worden beschouwd als een tussentijds oordeel over de Ampelkoalition in Berlijn. En dat ziet er niet veelbelovend uit. Hoge scores voor de oppositie kunnen met name ook gezien worden als een teken dat een deel van de Duitse […]

The Rolling Stones heeft onlangs een nieuwe single uitgebracht. Tot ontsteltenis van de fans is Mick Jaggers stem echter op toon gebracht met autotune. Ook in remasters van oude platen worden routinematig onderworpen aan dit procedé. Dat is niet alleen lelijk, maar ook nog eens geschiedvervalsing, vinden critici.

DATA - In de Tweede Kamer vinden de hoorzittingen plaats over de Toeslagenaffaire. Dat draaide om vermeende fraude met die toeslagen en hoe het systeem op dit punt zo uit de bocht heeft kunnen vliegen. Ooit was de aanleiding daarvoor de zogeheten Bulgarenfraude. Maar de jacht op fraude is al veel langer aan de gang […]

Nog zo’n cinematische videoclip. Wat het met de liedtekst te maken heeft, is me niet direct duidelijk. Levensreis, crisis, verlossing?

Alweer. Alweer een klimaatschok. Die van 2016 en die van 1998 en die van 1983 zijn we eigenlijk alweer vergeten. Maar goed, iedere keer bij een stevige El Nino schrikt ineens de wereld toch weer even wakker. Verdomd! De aarde warmt op! En best snel ook. Het zijn de pieken die het doen. En ja, […]

Begin september waren er bij de Kiesraad 70 namen van politieke partijen geregistreerd voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. Er zat wel wat kaf tussen het koren. Lijst Henk Krol gaat niet zelfstandig de verkiezingen in, maar meneer Krol komt op de kandidatenlijst van BVNL van meneer Van Haga. Verder hebben eerder een aantal partijen het […]

Is het jazz? Is het alternatieve rock? Het levert in elk geval een cinematische videoclip op.

COLUMN - van Prof.Dr. Bert van den Braak, eerder verschenen bij het Montesquieu Instituut “In 2018 heeft een commissie onder leiding van Johan Remkes een prachtig rapport gepresenteerd. Daar is nog niets mee gebeurd.” Dat liet een vooraanstaande oud-politica onlangs optekenen in een artikel in het Nederlands Dagblad over het voorstel om het ledental van de Tweede Kamer uit te breiden […]

Atomic Tom is zo’n bandje dat nooit is doorgebroken, maar dat met het juiste materiaal een kristalhelder geluid weet neer te zetten. Alleen jammer van dat stroboscopisch effect. Je zou er haast spontaan een toeval van krijgen.

Robert Fico’s Smer is de grootste geworden bij de parlementsverkiezingen zaterdag in Slowakije. ‘Omdat geen enkele partij of alliantie de 76 zetels haalt die nodig zijn voor een meerderheid, zal er een coalitieregering nodig zijn. Analisten voorspelden dat een regering tussen Smer-SD, Hlas-SD en SNS de meest waarschijnlijke uitkomst is, aangezien Hlas-SD-leider Pellegrini heeft verklaard […]

Vanuit Transitie Nederland stimuleren we graag jouw verbeeldingskracht. Er gaan miljarden euro’s subsidie naar de (fossiele) uitstoters. Dat kan anders, maar sommige beleidsmakers zitten verlegen om goede ideeën. Laten we eens creatief meedenken. Bijvoorbeeld op 9 september aanstaande.

From what is to What if

� Wat als we de miljarden euro’s

➡️ kunnen uitgeven aan meer groen in de steden en dorpen en verloren natuur kunnen herstellen?

➡️ inzetten voor een eerlijke beloning aan mensen die werken in de zorg en het onderwijs?

Transitie Nederland wil lokale initiatieven ondersteunen met het ontwikkelen van een stevige lokale beweging van betrokken mensen die werken aan lokale veerkracht, verminderen energiegebruik en een ecologisch gezonde omgeving en Aarde. Hoe kunnen we dat vanuit Transitie Nederland het beste aanpakken en ondersteunen de komende paar jaar? Daarvoor hebben we een korte enquête opgesteld. Daar doe jij toch ook even aan mee?

Een onderzoek

Om een goed beeld te krijgen van de behoeften en vragen van mensen die lokaal actief waren, zijn, of dat willen worden, starten we een onderzoek.

“En wat is mijn punt? Simpelweg dat het onze belangrijkste taak is om niet op onze huidige ramkoers te blijven. En aan wie is er om zo’n taak aan te pakken? Ik denk aan ieder van ons, oud of jong, machtig of machteloos, rijk of arm, invloedrijk of niet invloedrijk.”

– E.F. Schumacher.

Eerste jaarlijkse ‘Small is Beautiful’ lezing: De volgende 50 jaar

Op de 50ste verjaardag van E.F.

Van 14-16 april ’23 was er de tweede on-conferentie, georganiseerd door Transitie Nederland in samenwerking met Extinction Rebellion en het Nederlandse Ecodorpen netwerk GEN NL.

Met een lege agenda ontstond tijdens deze on-conferentie vanuit de deelnemers een afwisselend programma. We hebben de vrijdagavond gebruikt om te arriveren en kennis te maken – een divers gezelschap van student tot 70-plusser. De keuken is ingericht en het terrein verkend. Met elkaar hebben we al veel kunnen uitwisselen en de eerste lijnen voor het zaterdagprogramma zijn neergezet.

Deze week stelde het bestuur van Transitie Nederland op Twitter: “Het Bestuur van Transitie Nederland heeft besloten actief steun te gaan verlenen aan de dringende oproep aan het Kabinet #StopFossieleSubsidies , zoals succesvol op de agenda gezet door de A12-acties van Extinction Rebellion”

Deze uitspraak lichten we graag kort toe

Vanaf onze oprichting in 2008 staat Transitie Nederland voor een veranderingsproces van onderop dat vanuit burgers zelf wordt geïnitieerd.

Sommige militaire deskundigen en andere mensen die ervoor geleerd hebben, buitelen over elkaar heen om het grote publiek gerust te stellen, er komt geen kernoorlog. Ondertussen lijken de feiten voor zover publiek bekend, een heel andere richting op te wijzen. Wat is de meest waarschijnlijke gang van zaken? De situatie eind februari 2023: het voorstadium …

Waarom een kernoorlog waarschijnlijker is dan de media je vertellen Lees meer »

Het bericht Waarom een kernoorlog waarschijnlijker is dan de media je vertellen verscheen eerst op Visionair.

De overheid heeft een prijsplafond vastgesteld voor een beperkte hoeveelheid gas en elektriciteit. Dit gaat, zo blijkt uit berekeningen, Nederland € 11,2 miljard kosten. Geld dat in de zakken van grote energiebedrijven belandt. Hoe kan dit slimmer? De beperkingen van de vrije markt De vrije markt is erg goed in arbitrage, een economische term die …

Gas en stroomrantsoen via nationale energiemaatschappij Lees meer »

Het bericht Gas en stroomrantsoen via nationale energiemaatschappij verscheen eerst op Visionair.

Rob Wijnberg eindigt het eerste hoofdstuk van zijn boek Voor ieder iets waars met een alinea van hoog idealistische gehalte. Het is veelzeggend dat we met zo’n Bergrede-achtig pleidooi niet meer zo vertrouwd zijn. Het is de toon die zegt dat er hoop aan de horizon wenkt, dat er licht zal gaan schijnen waar het donker is. We zijn afgeleerd met veel verwachting naar de toekomst te kijken nu er dagelijks zoveel negatiefs te verwerken is.

Rob Wijnberg laat zich niet weerhouden zijn positivistische boodschap te verkondigen en beschrijft een reeks transformaties die het leven er beter op moet maken: hij is op weg naar ‘een nieuw soort waarheid dat iets aan het pessimisme, het wantrouwen en de verdeeldheid kan veranderen. Naar een positiever, realistischer mensbeeld dat ons dichter bij elkaar kan brengen. Naar een groeiend besef van onderlinge afhankelijkheid en verbondenheid dat kan inspireren tot een betere omgang met de wereld en elkaar. Naar nieuwe vergezichten die ons kunnen laten verlangen naar de toekomst in plaats van het verleden.’

Dit bijna griezelig positivistische lijstje veronderstelt een groot vertrouwen in de mens. Wijnberg is dan ook ‘getrouwd’ met Rutger Bregman, de schrijver van De meeste mensen deugen en evenals Wijnberg verbonden aan De Correspondent. Zij leven ‘in gemeenschap van ideeën’ en houden er samen ‘een inspirerend mensbeeld’ op na. Wijnbergs positivisme betekent dat hij duidelijke lijnen trekt. Hij generaliseert onbekommerd dat de mens door de hele geschiedenis is gezien als een zondaar. Hij is als misdadig beschouwd, als corrupt, gewelddadig, egoïstisch, asociaal, gewetenloos en behept met de erfzonde. Daar heeft het christendom voor gezorgd. De populaire cultuur heeft er garen bij gesponnen door zijn slechtheid uit te buiten in films, thrillers en true crime-stories. Het christendom en de populaire cultuur hebben belang bij een slechte mens.

In werkelijkheid is de mens volgens Wijnberg helemaal niet slecht. Zonder dat men het wilde weten was de mens al die tijd zorgzaam, sociaal, behulpzaam, vol mededogen en coöperatief ingesteld. Wijnberg sluit zich aan bij Bregman wanneer die beweert dat Darwins survival of the fittest in werkelijkheid een survival of the friendliest is geweest. Het is de zorg die men voor elkaar had die heeft gemaakt dat er samenlevingen konden ontstaan. De hele maatschappij bestaat uit samenwerkende mensen. Er is geen enkel onderdeel van de maatschappij dat nog op zichzelf kan bestaan.

een samengesteld wezen

Wijnberg geeft het voorbeeld van de productie van een potlood. Hij stelt de vraag hoeveel mensen nodig zijn om een potlood te kunnen maken. Tien, twintig? In werkelijkheid: ‘tientallen miljoenen’. Voor het grafiet zijn kolenmijnen nodig. Daar moet staal voor zijn. Daarvoor zijn energiecentrales nodig. Het hout moet ergens vandaan komen, er moeten snijmachines voor zijn, enzovoort. Wijnberg noemt de menselijke samenwerking een alledaags wereldwonder. Daar is men zich niet van bewust. Op het moment dat je denkt dat hij gelijk heeft zie je hoe in Afrika een hele bevolking moet vluchten voor de vijandigheid van een buurland. Samenwerking?

Niet alleen de mens met zijn sociale inborst krijgt van Wijnberg een herwaardering, ook de veel verguisde vooruitgang.

Door de goede inborst van de mens te benadrukken ontstaat een onwezenlijk rooskleurig beeld van hem. Door de minder lofwaardige gedragingen uit het zicht te houden wordt het ongeloofwaardig en onnozel. De mens tot engel maken, zoals Wijnberg doet door van zijn ‘diepgewortelde zorgzaamheid’ te spreken, doet geen recht aan zijn zwakheden, die heel vaak noodzakelijk zijn om zijn sterke kanten te laten ontstaan. Een engel is een veel te etherisch wezen, geen mens. De mens is een combinatorisch wezen waarin goede, zwakke, slechte, sterke, slappe, hoge, lage en diepe vermogens, eigenschappen en tegenstrijdigheden tegelijk aanwezig zijn. Mensen onttrekken zich aan eenduidigheid, het zijn samengestelde wezens.

De mens met de sociale inborst is cruciaal voor de ‘nieuwe soort waarheid’ waar Wijnberg het over heeft in het eerste hoofdstuk. In verschillende tijdperken ziet hij verschillende waarheden. In de pre-moderne tijd kwam de waarheid van boven, werd door God en de godsdienst bepaald. In de moderne tijd, vanaf 1600, was de waarheid afkomstig van de wetenschap. In onze postmoderne tijd is de waarheid geprivatiseerd, elk individu kan er zijn eigen waarheid op na houden. Volgens Wijnberg is het tijd voor een nieuwe waarheid die aansluit bij de grote transities die eraan komen, zoals de komst van zon en windenergie. En daarmee het einde van de verbrandingseconomie, de economie die ons afhankelijk maakte van olie en gas. Wijnberg noemt dat met maoïstische ironie ‘de grote sprong voorwaarts’. De enorme vlucht van de (sociale) media vraagt ook om een andere invulling van de vrijheid: de alomtegenwoordige technologie maakt ons diep van elkaar afhankelijk.

wishful thinking

Niet alleen de mens met zijn sociale inborst krijgt van Wijnberg een herwaardering, ook de veel verguisde vooruitgang. Volgens Wijnberg leven we in een paradoxale tijd omdat we het aan de ene kant nog nooit zo goed hebben gehad, terwijl we tegelijkertijd kampen met de grootste problemen uit de menselijke geschiedenis. We kunnen uit die problemen komen door de energierevolutie van zon en wind, en door de goede menselijke eigenschappen niet langer te negeren en te erkennen dat een ‘diepgewortelde goedheid’ onze samenleving vormgeeft. We moeten het verhaal vertellen van ons altruïsme, van de coöperatieve instelling, het mededogen, de empathie en het vertrouwen. Vooruitgang is bij menige hedendaagse denker niet populair omdat elke stap voorwaarts twee stappen achterwaarts is gebleken.

Wijnberg maakt van de vooruitgang een positief ‘verhaal’ door de nadruk te leggen op wat mensen bindt, het verhaal over de vier w’s: wat ‘wezenlijk, werkelijk, wenselijk en waarachtig’ is. Wijnbergs nieuwe waarheid, zo moet je hieruit concluderen, bestaat dus uit een vijfde w, die van wishful thinking. Hij begeeft zich hiermee op het idealistische pad, bijna in de geest van ‘de zachte krachten zullen zeker winnen in ‘t eind’ van Henriëtte Roland Holst. Hoe goed hij zich ook aan de wetten van de zwaartekracht houdt in zijn betoog, voor zijn boodschap ontstijgt Wijnberg lichtelijk de werkelijkheid.

niet glad, niet rond

Het valt op dat Wijnberg speciaal heil ziet in niet erkende, of niet voldoende erkende collectiviteiten. Europa, waar door menigeen nog sceptisch over wordt gedaan, is voor Wijnberg een heilzaam project. Het is geen abstracte moloch waar ver weg in Straatsburg lukraak wetten worden gemaakt, maar ‘een verhaal van collectieve vooruitgang, onzichtbaar geworden door zijn vanzelfsprekendheid’. Wijnberg heeft speciaal oog voor de zegeningen van wat onzichtbaar is gebleven, zoals die ‘diepgewortelde zorgzaamheid’ van de mens die door zijn alledaagse gedaante niet meer werd gezien. Zo is het ook met de bureaucratie, een fenomeen dat vanwege zijn onpersoonlijkheid vooral huiver veroorzaakt, maar niet bij Wijnberg. ‘Net als met vrede en veiligheid’, wordt het pas opgemerkt als ze er niet meer is.

Dat geldt ook voor de regenworm, altijd onzichtbaar, maar allesbepalend in het ecosysteem. Zonder de regenworm zouden bijna alle planten en bomen, en de soorten die ervan afhankelijk zijn, inclusief de mens, binnen de kortste keren uitgestorven zijn. De regenworm is onderdeel van onze ‘diepe natuurlijke verbondenheid.’ Afstand nemend van het individu maakt Wijnberg in die geest van de samenleving een weefsel van afhankelijkheid. Alles hangt samen, niets staat los.

Hoe genuanceerd ook, het ‘verhaal’ van de positiviteit, van de goede inborst van de mens, is een seculiere preek waarin alles wat niet glad en rond is wordt genegeerd.

Er is in Voor ieder wat waars voortdurend sprake van ‘waarheid’. Die neemt allerlei vormen aan. ‘Waarheid’ is volgens Wijnberg ‘een weefsel’, dat wil zeggen dat het voor hem een waarheid is dat de menselijke samenleving bestaat uit een en al afhankelijkheid. Niets staat op zichzelf. Waarheid noemt Wijnberg ook ‘een gemoedstoestand’, dat wil zeggen dat het voor hem een waarheid is dat mensen ‘diepgeworteld zorgzaam’ zijn. Waarheid is ook ‘een maatschappelijk vergezicht, een stip aan de horizon die de weg wijst’. Dat wil zeggen: voor Wijnberg is het een waarheid dat mensen iets moeten hebben om naar uit te kijken, een stip aan de horizon. De nieuwe soort waarheid van Wijnberg houdt in dat er louter in positieve zin naar de wereld gekeken moet worden. Er is te veel positiefs over het hoofd gezien. Dat positieve is voor hem ‘een realistischer mensbeeld dat ons ook dichter bij elkaar kan brengen’.

Voor ieder wat waars is een buitengewoon zinnig essay. Het is allemaal mooi bedacht, helder opgeschreven en voorzien van de beloftevolle uitzichten waar Wijnberg zelf een voorstander van is. Maar hoe genuanceerd ook, het ‘verhaal’ van de positiviteit, van de goede inborst van de mens, is een seculiere preek waarin alles wat niet glad en rond is wordt genegeerd. Wijnberg denkt in collectiviteiten en ziet het onafhankelijke individu niet meer staan. Hij gelooft in de samenleving als weefsel, en niet meer in het onafhankelijke individu, terwijl die heel goed samen kunnen gaan, hoe paradoxaal dat ook mag zijn. Ook het individu heeft een sociaal instinct. Steeds moeten kijken hoe men zich verhoudt tot het collectief gaat ten koste van de individuele ontplooiing. Juist die volle individuele ontplooiing is van waarde voor de samenleving.

Het bericht Literaire Kroniek: Rob Wijnberg schetst een onwezenlijk rooskleurig mensbeeld verscheen eerst op Vrij Nederland.